Lý giải chuyện vì sao con người nói dối và ăn lận

Ai cũng biết rằng , nói láo , gian lận là những hành vi xấu nhưng có một thực tiễn rằng , nó tồn tại trong mọi xã hội , ở mọi góc cạnh của cuộc sống... Gian lận là điều không hiếm trong xã hội đương đại. Một report gây cảm giác không vui là con người ai cũng nói láo và chúng ta đã làm điều đó từ khi 2 - 3 tuổi. Càng lớn , xu hướng nói láo càng tăng , đặc biệt là ở tuổi teen và trưởng thành. Theo một nghiên cứu ở Mỹ , 90% học trò cấp 2 thừa nhận mình từng quay cóp , gian lận trong giờ kiểm tra để đạt cao điểm. Thời kì gần đây , nước Mỹ xao động vì scandal gian lận của vài giáo viên trường quốc lập nức danh. Theo Associated Press , trong vòng 15 năm , một số giáo viên ở ba tiểu bang miền Nam đã trả tiền để vượt qua bài kiểm tra định kỳ sát hạch , nhằm tiếp kiến có xác xuất làm việc ở các trường công. Mỗi lần , họ chi khoảng 1.500 - 3.000USD ( 30 - 60 triệu VND ) cho mỗi người thi hộ. Những câu chuyện trên chỉ là vài điển hình chứng minh một nhận định: con người ai cũng gian lận , thậm chí là giáo viên - người có nhiệm vụ chỉ dẫn thế hệ sau chân thực. Câu hỏi được đặt ra với các nhà tâm lý học: Phải chăng thế giới này không có người tốt , khi mà ai cũng thích trở mặt người khác? Để phản hồi câu hỏi trên , nhà tâm lý học Desteno và đồng sự Piercarlo Valdesolo đã tiến hành một thử nghiệm kiểm chứng. Họ mời các tự nguyện viên vào một căn phòng , cho làm bài kiểm tra toán và logic gồm 2 loại: cực dễ và cực khó. Họ được phép sử dụng đồng xu để lựa chọn một trong hai loại bài trước khi tham gia. Kết quả khôn xiết kinh ngạc: phần lớn trong số họ chọn được câu hỏi dễ , lên tới hơn 90%. Theo xem xét kỹ lưỡng của hai nhà tâm lý học , rất nhiều người trong số đó đã tung đồng xu vài lần chỉ để chọn bài tập dễ. Như vậy họ đã gian lận ngay từ khi chưa tiến hành thử nghiệm. Thế mà , khi được phát tờ đánh giá sự công bình của bản thân , những người gian lận này tự chấm cho mình thang điểm rất cao , từ 7-10. Từ thử nghiệm nêu trên , hai nhà tâm lý học đã đưa ra lời giải cho quá trình gian lận của con người. Theo đó , trở mặt , gian lận , chân thực tồn tại chung với nhau và chúng ta luôn đối diện với sự lựa chọn một trong số chúng với mỗi hành động thường nhật. Một cách khách quan , họ tự tin tuyên bố rằng , con người có xác xuất phân biệt xem đâu là điều có như thế nào thì bày tỏ đúng như thế , đâu là điều lệch lạc. Tuy nhiên , hành động thực tiễn của chúng ta lại không làm trái lại một quy luật khác: luật đánh đổi giữa mục đích bây giờ và mục đích lâu dài. Khi gian lận , con người có hai lựa chọn: nếu gian dối thành công , chúng ta sẽ hoàn thành được nghề nghiệp trước mắt. Mặt khác , trong tương lai xa , nếu hành vi xấu bị phát hiện , chúng ta sẽ phải trả giá rất nhiều. Vì vậy khi mục đích trước mắt được đề cao , con người có xu hướng gian lận nhiều hơn. Vì não bộ có xác xuất nhận thức được đâu là hành động đúng , đâu là hành động sai nên khi gian lận , con người phải trải qua một quá trình gọi tên: “đánh lừa bộ não”. Địa ngục muốn gian lận sẽ tìm cách biện minh cho hành động của mình. Trong đầu họ hiện ra nghĩ suy rằng: “Việc gian lận này rất phổ thông , ai cũng làm thế trong trường hợp này và như thế là hợp lý”. Nói một cách khác: con người gian lận chính bản thân trước khi gian lận người khác. Nhân tố có tác động đến một điều gì đó nhiều nhất tới việc con người gian lận chính là môi trường xã hội. Những điều bạn chứng kiến hàng ngày sẽ tác động không nhỏ tới việc lựa chọn hành động và xu hướng gian lận. Nói một cách giản đơn , nếu thấy càng nhiều người quay cóp , gian lận thì vô hình chung , thói xấu ấy tác động tới nhận thức của não bạn: “Gian lận như thế có gì đâu , ai cũng làm thế mà”.